Büyük Ölçekli Girişimlerin İhracat ve İthalat Payı Analizi

Büyük Ölçekli Girişimlerin İhracat ve İthalat Payı, 2024 dış ticaret verileri ışığında sanayi ve ticaret dinamiklerini şekillendiren kilit bir trend olarak öne çıkıyor. Bu pay, ihracat yapan girişimler arasında 250+ çalışanlı büyük ölçekli işletmelerin öne çıktığını gösterirken, büyük ölçekli girişimler ithalat payı kapsamında da önemli bir konuma ulaştı. İhracat payının sanayi sektörü ihracat payı açısından güçlü olduğunu görüyoruz ve AB27 ülkelerine ihracat payı ile bu etki daha da belirginleşti. Ayrıca ilk 500 girişim ihracat payı, toplam ihracatın önemli bir kısmını oluşturarak dış ticaretin ana damarı konumunda olduğunu gösteriyor. Bu bulgular, politika ve işletme stratejilerinin odak noktalarını belirleyen kilit göstergeler sunuyor.

Bu tablo, büyük ölçekli işletmelerin dış ticaret yoluyla ülke ekonomisine katkısını, yüksek kapasiteli firmaların ihracat ve ithalat hareketleri bağlamında ele alır. Geniş çaptaki firmalar, AB27 ülkelerine ihracat payı gibi uluslararası pazarlara açılımı destekleyen başlıca aktörler olarak öne çıkar. Sanayi odaklı büyük şirketlerin dış ticaretteki etkisi, ilk 500 girişimin ihracat payı boyutuyla da güç kazanır ve bu, rekabet analizi için değerli bir göstergedir. Küçük ve orta ölçekli firmalarla karşılaştırıldığında, yüksek kapasiteli sanayi oyuncularının ithalatta da belirgin paya sahip olduğu görülür. LSI odaklı bu yaklaşım, tek bir anahtar kelimeye bağlı kalmadan ilgili bağlamları ve kategorileri bir araya getirerek içerik erişilebilirliğini artırır.

Büyük Ölçekli Girişimlerin İhracat ve İthalat Payı: Genel Dağılım

İhracatın yüzde 44,4’ünü, ithalatın ise yüzde 58,7’sini Büyük Ölçekli Girişimler gerçekleştirdi. Bu bulgu, girişim büyüklüğünün dış ticaret performansında belirleyici bir rol oynadığını gösteriyor; 250+ çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin ihracat ve ithalatta baskın paya sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Mikro, küçük ve orta ölçekli girişimlerin payları da toplam dış ticaretin dinamiklerini etkileyerek dengeli bir tablonun oluşmasına katkıda bulunmaktadır.

Büyük ölçekli girişimlerin ihracat payı ile ithalat payı arasındaki ilişki, sektör ve faaliyet farklarıyla birlikte incelendiğinde netleşmektedir. Mikro ölçekli girişimler (1-9 çalışan) ihracatta %18,8 pay alırken, küçük ölçekli girişimler (10–49) %17,5, orta ölçekli girişimler (50–249) %19,2 paya sahiptir; buna karşın 250+ çalışan büyük ölçekli girişimlerin ihracat payı %44,4 olarak öne çıkmaktadır. İthalatta ise mikro girişimler %11,1, küçük %11,7 ve orta ölçekli %18,5 pay alırken, büyük ölçekli girişimler %58,7 payla toplamda baskın konumunu sürdürmektedir.

Sanayi Sektörü ve İhracat Payı: Sanayi Girişimlerinin Öne Çıkışı

Girişimlerin ana faaliyetine göre ihracat payına bakıldığında, sanayi sektörü payı önemli bir ağırlığa sahiptir: ihracatın %56,5’i sanayi sektöründeki girişimler tarafından gerçekleştirilmektedir ve ithalatta da payı %47,3’tür. Bu tablo, sanayi odaklı işletmelerin dış ticarette kilit bir role sahip olduğunun göstergesidir.

Sanayi sektörünün AB27 ülkelerine ihracat payı da dikkat çekicidir. AB27 ülkelerine yapılan ihracatın %64,8’i sanayi girişimlerince, %32,2’si ticaret girişimlerince, %3,0’ı ise diğer sektörlerden gelen girişimler tarafından gerçekleştirilmiştir. Ana faaliyeti sanayi olan girişimler AB27 ülkelerine ihracatta önemli bir paya sahiptir ve bu pay, sanayi temelli dış ticaret stratejisini destekler niteliktedir.

İlk 500 Girişimin İhracat Payı ve Etkisi

İhracatın %49,8’i ilk 500 girişim tarafından gerçekleştirildi. Bu bulgu, ilk 500 girişimin dış ticaret hacmi ve dinamizmi üzerinde belirleyici bir rol oynadığını gösteriyor; büyük ölçekli girişimler, dış ticaret akışlarında merkezi bir konuma sahiptir.

İthalatta ise bu grup %64,6 paya sahip oldu. İlk 500 girişimin sermaye ve kapasite avantajlarıyla ihracat ve ithalat akışlarına yön verdiği görülüyor; bu, dış ticaret dengelerinin şekillenmesinde kilit bir etkiye sahiptir ve sektörel politikaların odak noktalarından biridir.

AB27 Ülkelerine İhracat Payı: Sanayi ve Ticaret Arasındaki Dağılım

Ana faaliyeti sanayi olan girişimler AB27 ülkelerine yaptığı ihracatla öne çıkıyor. Bu gruptaki girişimler, AB27 pazarında sanayi temelli ürünlerin ihracat payını güçlendirirken, ülke grupları arasındaki pay dağılımını da belirliyor.

AB27 ülkelerine yapılan ihracatta ana faaliyeti sanayi olan girişimler %47,5 payla öne çıkarken, %64,8’lik sanayi payı AB27 içindeki genel payı temsil eder. Ticaret ve diğer sektörlerden gelen girişimlerin payı ise sırasıyla %32,2 ve %3,0 olarak raporlanmıştır; bu da sanayi odaklı ihracatın AB27 pazarındaki baskın konumunu teyit eder.

İmalat Sanayi Ürünleri İhracatı ve Ana Faaliyet: Sanayi ve Ticaret

İmalat sanayi ürünleri ihracatının %58,3’ünü sanayi sektöründeki girişimler gerçekleştirdi; buna karşılık %37,7’si ana faaliyeti ticaret olan girişimler tarafından yapıldı. Bu dağılım, sanayi odaklı üretimlerin ihracatta ana hatları belirlediğini gösterir.

İhracatın büyük bir kısmı, ana faaliyeti sanayi olan girişimler tarafından gerçekleştiriliyor; özellikle imalat sanayi ürünlerinin ihracatında bu grup %96,5 olarak yoğunlaşmıştır. Tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri ile madencilik ve taşocakçılığı ise çok daha düşük paylarda kalmaktadır.

İthalat Dağılımında Büyük Ölçekli Girişimlerin Rolü

250+ çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin ithalattaki payı %58,7 olarak kayda geçmiştir. Bu durum, büyük ölçekli girişimlerin tedarik zincirlerindeki baskın konumunu ve ithalattaki etkisini net biçimde ortaya koymaktadır.

İthalatta mikro ölçekli girişimler %11,1, küçük ölçekli girişimler %11,7 ve orta ölçekli girişimler %18,5 paya sahipken, büyük ölçekli girişimler ihracattan çok daha yüksek bir paya sahiptir. Bu dağılım, firmaların büyüklük düzeyine göre ithalat kararlarının nasıl şekillendiğini gösterir.

Ticaret Sektöründe Büyük Ölçekli Girişimlerin Rolü

Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %39,0 iken ithalattaki payı %38,5 olarak kayda geçmiştir. Ticaret odaklı girişimlerin dış ticarette önemli bir hacme sahip olduğu görülüyor.

Ticaret sektöründe büyük ölçekli girişimlerin payı %29,1 iken diğer sektörlerde pay %66,2 olarak raporlanmıştır. Bu durum, büyük ölçekli girişimlerin ticaret dışındaki sektörlerde de tetikleyici bir rol üstlendiğini gösterirken, çok sektörlü ilişkilerin önemini vurgular.

Girişimlerin Coğrafi Dağılımı: Avrupa ve Yakın Doğu

Sanayi sektöründeki girişimler AB 27 ülkelerine ihracatta önemli bir paya sahiptir ve bu, Avrupa pazarına yönelik sanayi odaklı ihracat stratejisini güçlendirir. AB27 ile Avrupa ülkeleri arasındaki ticari akışlarda sanayi payı belirleyici konumda kalmaktadır.

Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ithalatında ülke gruplarına göre dağılım dikkat çekicidir: en çok AB27 ülkelerinden ithalat yapılırken, diğer Asya ülkeleri ve AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri de önemli paylara sahiptir. Türkiye dış ticaretinde AB27 ve Avrupa pazarlarına olan odak bu verilerle ilişkilendirilir.

Girişim Büyüklüğüne Göre Dağılım: Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli Girişimlerin İhracat Payları

Girişim büyüklüğüne göre ihracat payları mikro ölçekli girişimler için %18,8; küçük ölçekli girişimler için %17,5; orta ölçekli girişimler için %19,2 olarak kayda geçmiştir; büyük ölçekli girişimler ise %44,4 payla en yüksek paya sahiptir. Bu tablo, farklı ölçekteki girişimlerin dış ticaret kapasitelerini karşılaştırmalı olarak gösterir.

Bu dağılım, büyük ölçekli girişimlerin ihracat performansını güçlendiren bir mekanizma olarak görülebilir. 1-9 çalışan mikro girişimler ile 10-49 ve 50-249 çalışan arkalarındaki dinamikler, ülke pazarlarına yönelik stratejilerin belirlenmesinde önemli ipuçları sunar.

Çok Ülkeli İhracat ve Çok Ülkeli Tedarik: Çok Ülkeli Girişimlerde Trendler

Girişimlerin %71,2’si tek ülkeden ithalat yapıyor; bu, tek ülkeli tedarik zincirlerinin hâkim olduğunu gösterir. Ancak ihracatta %37,7’si tek ülkeden olduğundan, çok ülkeli pazarlara yönelen girişimlerin varlığı da dikkat çekmektedir.

Yirmi ve daha fazla ülkeye ihracat yapan girişimlerin oranı %3,1 iken, bu girişimlerin ihracattaki payı %57,6’ya yükseliyor. İthalatta da %71,2 tek ülkeden; %14,4 iki ülkeden; %0,8 yirmi ve daha fazla ülkeden ithalat yapan işletmelerin payı, küresel tedarik zinciri çeşitliliğini gösterir ve bu çeşitlilik firmanın risk- yönetimini etkiler.

Sıkça Sorulan Sorular

Özet

İhracatın Yüzde 44,4’ünü, İthalatın İse Yüzde 58,7’sini Büyük Ölçekli Girişimler Gerçekleştirdi. Dış ticaret verileri ile iş kayıtları sisteminde yer alan girişimlerin ana faaliyet türü ve çalışan sayısı bilgileri eşleştirilerek, dış ticaret yapan girişimlerin özellikleri elde edilmektedir. Söz konusu verilere göre, 2024 yılında 179 bin 673 girişim ihracat, 318 bin 603 girişim ithalat yaptı. Yapılan eşleştirmede, ihracat ve ithalat yapan girişimlerin yaklaşık %100,0’ının bilgilerine ulaşılmıştır. Bu girişimler toplam ihracatın ve ithalatın yaklaşık %100,0’ını gerçekleştirmiştir. İthalattaki girişim sayısındaki artış, Basitleştirilmiş Gümrük Beyannamesi sistemindeki girişim sayısı artışından kaynaklanmaktadır. Toplam ihracatın %18,8’ini yapan 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler, ihracat yapan tüm girişimlerin %75,6’sını oluşturdu. İhracatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli girişimlerin payı %17,5, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli girişimlerin payı %19,2, 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin payı ise %44,4 oldu. Toplam ithalatın %11,1’ini 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler yaptı. İthalatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli girişimlerin payı %11,7, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli girişimlerin payı %18,5 oldu. 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin ithalattaki payı %58,7 olurken; bu girişimler toplam ithalat yapan girişimlerin %1,1’ini oluşturdu. İhracatın yarısından fazlasını sanayi sektoründeki girişimler gerçekleştirdi Girişimin ana faaliyetine göre ihracatın %56,5’ini, ithalatın ise %47,3’ünü sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler yaptı. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %39,0, ithalattaki payı ise %38,5 düzeyinde gerçekleşti. Sanayi sektörünün ihracatında 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimler %68,6 pay ile öne çıktı. Ticaret sektörünün ihracatında ise %89,0 pay ile 1-249 kişi çalışanı olan küçük ve orta ölçekli girişimlerin hâkimiyeti devam etti. Sanayi sektörü ithalatında büyük ölçekli girişimler %80,5 pay ile öne çıktı. Ticaret sektöründe, büyük ölçekli girişimlerin payı %29,1, diğer sektöründe büyük ölçekli girişimlerin payı %66,2 payı oldu. Sanayi sektöründeki girişimler ihracatının %47,5’ini Avrupa Birliği (AB 27) ülkelerine yaptı Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ihracatlarının %47,5’ini AB 27 ülkelerine, %14,3’ünü AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerine ve %11,9’unu Yakın ve Orta Doğu ülkelerine yaptı. AB 27 ülkelerine yapılan ihracatın %64,8’ini sanayi, %32,2’sini ticaret, %3,0’ını ise diğer sektöründeki girişimler yaptı. Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ithalatlarının %33,6’sını AB 27 ülkelerinden, %26,1’ini Diğer Asya ülkelerinden, %17,8’ini ise AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinden gerçekleştirdi. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin en çok ithalat yaptığı ülke grupları sırasıyla %35,1 pay ile AB 27 ülkeleri, %29,6 ile Diğer Asya ülkeleri ve %15,9 ile AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri oldu. İmalat sanayi ürünleri ihracatının %58,3’ünü sanayi sektöründeki girişimler yaptı İmalat sanayi ürünleri ihracatının %58,3’ünü, ana faaliyeti sanayi olan girişimler, %37,7’sini ise ana faaliyeti ticaret olan girişimler gerçekleştirdi. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin yaptığı ihracatın ise %96,5’ini imalat sanayi ürünleri, %1,9’unu tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri, %1,2’sini de madencilik ve taşocakçılığı ürünleri oluşturdu. İmalat sanayi ürünleri ithalatının %44,8’i ticaret, %44,2’si sanayi ve %11,0’ı diğer sektörlerdeki girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin ithalatının %75,8’ini imalat sanayi ürünleri, %3,7’sini madencilik, taşocakçılığı ürünleri, %3,5’ini ise tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri oluşturdu. İhracatın %49,8’i ilk 500 girişim tarafından gerçekleştirildi İhracatın %49,8’ini, ithalatın ise %64,6’sını ilk 500 girişim yaptı. En çok ihracat yapan ilk 5 girişim toplam ihracatın %8,5’ini, en çok ithalat yapan ilk 5 girişim ise ithalatın %13,8’ini gerçekleştirdi. Sanayi sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin sanayi sektöründeki payı %14,4, ticaret sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin ticaret sektöründeki payı ise %11,9 oldu. Sanayi sektöründe en fazla ithalat yapan ilk 5 girişiminin sanayi sektöründeki payı %19,9, ticaret sektöründe en fazla ithalat yapan ilk 5 girişimin ticaret sektöründeki payı ise %11,9 oldu. Girişimlerin %71,2’si tek ülkeden ithalat yaptı Girişimlerin %37,7’si tek ülkeye ihracat yaparken, %16,2’si iki ülkeye ihracat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeye ihracat yapan girişimlerin oranı %3,1 iken, bu girişimlerin ihracattaki payı %57,6 oldu. Girişimlerin %71,2’si, tek ülkeden ithalat yaparken, %14,4’ü, iki ülkeden ithalat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeden ithalat yapan girişimlerin oranı %0,8 iken, bu girişimlerin ithalattaki payı %57,9 oldu.